Архивы

Հոմանիշ և հականիշ բառեր

1.Տրված բառերից առանձնացնե՛լ հոմանշային 10 զույգ։
Հսկայական, ողորկ, համեստ, վիթխարի, դժվար, հավաքել, դյութիչ, հուզիչ,
հմայիչ, ծավի, ստերջ, բիլ, դրվատել, դեղձան, գովել, դատարկել, սնապարծ,
անպտուղ, պարպել, խոնավ, ժողովել, տամուկ, խրթին, հարթ:

Հսկայական — վիթխարի

ողորկ — հարթ

հավաքել- ժողովել

դյութիչ — հմայիչ

ծավի — բիլ

ստերջ — անպտուղ

դրվատել — գովել

դատարկել — պարպել

խոնավ — տամուկ

Խրթին- դժվար

2.Յուրաքանչյուր տողում գտնե՛լ տրված բառի մեկ հոմանիշ։

ա) Լուռ
1. ակնդետ, անխոս, անթարթ
2. մշտապես, հանապազորդ, լռելյայն
3. անձայն, անքթիթ, անշեղ
բ) Գեղեցիկ
1. անբարետես, դեղձան, չքնաղ
2. գեղանի, կախարդական, լուսավոր
3. բյուրեղյա, չնաշխարհիկ, պատկերավոր
գ) Գովել
1. նախատել, բաղդատել, դրվատել
2. հարատևել, պարսավել, ներբողել
3. փառաբանել, ըմբոշխնել, կենսագործել
դ) Երեկո
1. արշալույս, վերջալույս, աստղալույս
2. տիվանդորր, արևամուտ, արեգնափայլ
3. ծեգ, իրիկնամուտ, ցայգ
ե) Ցանկալի
1. հանդուրժելի, զմայլելի, բաղձալի
2. տենչալի, պատկառելի, անհերքելի
3. նշմարելի, անդրդվելի, ըղձալի

3. Տրված բառերից առանձնացնե՛լ հականշային 10 զույգ։
Փութաջան, ամպոտ, դալար, ծույլ, ուսյալ, երկչոտ, հինավուրց, գագաթ,
օրինական, անջրդի, ապօրինի, ինքնահավան, նոսր, ողորկ, հեռավոր,
արատավոր, խորդուբորդ, ջրարբի, համարձակ, ջինջ, տգետ, հմուտ, ստորոտ,
թանձր, անբասիր:

Փութաջան — ծույլ

ամպոտ  — ջինջ

ուսյալ- տգետ

երկչոտ — համարձակ

գագաթ — ստորոտ

օրինական — ապօրինի

անջրդի —  ջրարբի

նոսր — թանձր

ողորկ — խորդուբորդ

արատավոր — անբասիր

4. Յուրաքանչյուր շարքում գտնե՛լ հականշային տարարմատ
զույգը և յուրաքանչյուր բառով կազմե՛լ մեկական նախադասություն։
1. մոտ-հեռու, արագ-դանդաղ, տգետ-գիտուն

Այս տղան այնքան տգետ է, որ չգիտի հաշվել մեկից մինչև տասը:

Այս տղան այնքան գիտուն է, որ տաս տարեկանում ավարտել է դպրոցը:

2. շոգ-ցուրտ, մարդկային-տմարդի, հին-նոր

Նա այնքան մարդկային վարվեց ինձ հետ, որ իր վերջին կտորը կիսվեց ինձ հետ:

Նա այնքան տմարդի վարվեց մյուսների հետ, որ ուտելիքը հանեց և ինքնուրույն կերավ ու ոչ ոքի չտվեց:
3. սառը-տաք, երկար-կարճ, վախկոտ-անվախ

Զինվորները պետք է լինեն անվախ և զառայեն հայրենիքին, իսկ զինվորը վախկոտ ու չի ուզում ծառայել իր հայրենիքին:
4. վճարովի-անվճար, վախկոտ-արի, մաքուր-կեղտոտ

Այս սուպերմարկետում տոպրակներն անվճար են, իսկ կրպակում անվճար:

5. ամառ-ձմեռ, մուտք-ելք, հաճելի-տհաճ

Ինձ համար հաճելի, որ ես ճամփորդում եմ իմ ընկերի և ընտանիքի հետ:

Այս մարդը շատ տհաճ զգացողություն թողեց:
6. թեք-ուղիղ, հասուն-տհաս, կայուն-խախուտ

Տղամարդիկ չափահաս դառնալուն պես սկսում են հասունանալ:

Այս աղջիկը տհաս է և կոտրում է դպրոցի պատուհանները:

Քերականություն

Հոկտեմբերի 8

1.Համանուն են այն բառերը, որոնք ձևով նույնն են, իմաստներով՝ տարբեր, օրինակ՝ տոն (ձայնաստիճան)- տոն (տոնախմբություն), հանդերձ (հագուստ)-
հանդերձ (միասին), մարտ (կռիվ)-մարտ ( ամիս)։

2.Հարանուն են այն բառերը, որոնք ձևով նման են, սակայն իմաստով տարբեր
են։ Օրինակ՝ հրավեր-հրավերք, ցուցում-ցուցմունք, զգացում-զգացմունք,
այգաբաց-այգեբաց։

Գործնական աշխատանք

1.Գտնե՛լ համանուն բառերը և մեկնաբանե՛լ նրանց իմաստները։

1. Նա երկու օր ավել աշխատեց։ ավել-ավելիշատ,
2. Անկյունում դրված էր մի մաշված ավել։ ավել-փոշին մաքրող գործիք
3. Վարպետը կատարեց դետալների յուղում։ յուղում-մեքենաի յուղ
4. Խոհարարը բանջարեղենը տապակեց յուղում։ յուղում-ձեթում
5. Զգեստ կարող դերձակը աշխատանքը կատարեց բարձր որակով: կարողը- կար անողը
6. Մեր կուրսում շատ կարող ուժեր կան։ կարողը-ունակը
7. Քիմիական նյութերի ազդեցությամբ սկսվեց խմորում։ խմորում-ռեակցիա
8. Թխվածքի խմորում չամիչներ կային։ խմորում-խմորի մեջ
9. Ֆուտբոլիստը գեղեցիկ գոլ խփեց: գոլ-գոլ խփել
10. Բաժակի մեջ գոլ ջուր կար։ գոլ-ոչ շատ տաք, ոչ շատ սառը

2. Մեկնաբանե՛լ, թե ինչ իմաստներով կարող են ընկալվել
տրված բառակապակցություններն ու նախադասությունները։
1. բարձր հարկ-հարկ բարձրության վրա, բարձր վճարման հարկ:
2. ավել գնել-ավելի շատ գնել, փոշի մաքրող գործիք գնել:
3. ոչխարի հոտ-ոչխարհի խումբ, ոչխարի բույր:
4. մետաքսի կտոր-մետաքսի մի մաս, մետակսի կարի կտոր:
5. Նա ջրում է-նա ջրի մեջ է, նա ջուր է անում:
6. Նա գնում է-նա հեռանում է, նա ինչոր բան է առնում:
7. Խավարում է-խավարի մեջ է, մթնում է:

3. Տրված համանուններով կազմել նախադասություններ։
1. սեր (կաթի երեսի թանձր շերտ). սեր (զգացմունք)
Ես կաթ խմելուց նկատեցի նրա վրա համեղ սեր:
Անցած շափա իմ բարեկամը իմացավ, թե ինչ է սերը:

2. կետ (կետանիշ, գծի հատվածի սահման). կետ (ջրային կաթնասուն կենդանի)
Մեն երկրաչափության դասին կառուցեցինք ճառագայթ մեկ կետով:
Հեռուստացուցով տեսա թե ինչպես են կետերը լողում:

3. քանոն (ձողաշերտ՝ չափելու և ուղիղ գծելու համար). քանոն (երաժշտական
գործիք)
Մաթեմատիկաի դասին մեգ գծեր էինք գծում քանոնի շնորհիվ:
Ես հանդիպեցի մի երաժշտին, նա սիրում էր քանոն նվագել:

4. դող (մարմնի սարսուռ). դող (անվին անցկացվող ռետինե շրջանակ)
Երեկ շատ ցուրտ է և ես դողում էի:
Իմ մեքենաի դողը վնասվել է:

5. տոն (ձայնաստիճան). տոն (նշանավոր իրադարձության նվիրված
հանդիսավոր օր)

Ես կարողանում եմ ցածր տոն նշել:

Շուտով մեր մոտ տոն է լինելու:

4.Արտագրե՛լ՝ փակագծերում տրված հարանուններից ընտրելով
նախադասությանը համապատասխանողը։
1. Գրախանութում վաճառվում է այդ բառարանի երկրորդ (հրատարակությունը,
հրատարակչությունը)։
2. Այդ (հրատարակությունը, հրատարակչությունը) լույս է ընծայել գրքի
վերջին հատորը։
3. Նա այդ գործում մեծ (երախտիք, երախտագիտություն) ունի։
4. Այդ առաջարկը վեճերի ու քննարկումների (տեղիք տվեց, տեղի տվեց)։
5. Ամենուրեք (փտում, փթթում) էին կանաչ այգիներն ու գեղեցիկ ծաղկանոցները։

6. Բակում խաղացող երեխան (հովարով, հովհարով) գլխարկ էր դրել։
7. Զարմացած երեխան (թոթովեց, թոթվեց) ուսերը։
8. Մարզիկները մրցույթին մասնակցելու (հրավերք, հրավեր) էին ստացել։
9. Ջրատար խողովակի (փականը, փականքը) նորոգեցին։
10. Վարպետը (պատրաստականությամբ, պատրաստակամությամբ) օգնեց մեզ։

5.Գտնե՛լ և դո՛ւրս գրել հարանուն բառերն ու բառաձևերը.
ո՞ր բառերն են (բառաձևերը) քերականական փոփոխության հետևանքով
հարանուն դարձել այլ բառի։
Տաք ճառագայթ է, մրսած փաթիլ
Մրսած փաթիլը դառնում է կաթիլ….
Եվ պիտի ելնի ծիլը հողից,
Եվ արտը կախվի լեռան կողից։
Եվ ծիլը պիտի դառնա ցողուն,
Ցողունը պիտի հասկահանի
Սվսվոցներով հասկանալի։
Եվ հասկը ուռած կոպերի տակ
Ամփոփի պիտի արևներ խակ….
Եզը գութանի գութն ու գրգիռն էր,
Ոգու կորովն ու արյան թրթիռն էր,
Ուղեծիր հանող նրա հրթիռն էր…
Ճակատագիրն էր։
Եզան կերածը դարման ու սեզ էր,
Ինքը բարության քայլող մի դեզ էր,
Համառ էր, բայց և խոնարհ ու հեզ էր….
Հայրենի հեռավոր ձորում
Քարերից երկինք է ծորում։

Հայրենի հեռավոր դռան
Ծաղկել են ծառերը նռան։
Թափառող թախիծն եմ հողիդ,
Հայրենի հեռավոր հովիտ։
(Համո Սահյան)

Գործնական քերականություն

Սեպտեմբերի 27

  1. Բառերից որո՞նք են գոյական.

    անբեկանելի, ունելիկիսադեմ, տխրադեմ, արդուզարդ, նկարազարդ, շարական, ընտանեկան, խորագինգլխագին։

  2. Նշիր անհոգնական գոյականները.

    Ֆիլիպիններ, մաթեմատիկա, քննությունկաթ, գաղտնիքգինի, աշակերտություն, մարմարբարկօղի, հանրահաշիվ, բեռ, հոգևորականություն, քիմիամթություն, դարվինիզմ, բնապաշտպանություն։

  3. Կազմի՛ր տրված գոյականների հոգնակին.

    մարզատոն-մարզատոններ, հավատարմագիր-հատարմագրեր, ուղեցույց-ուղեցույցներ, հիվանդայց-հիվանդայցեր, մենապար-մենապարեր, մեկնակետ-մեկնակետեր, գիսաստղ-գիսաստղեր, ճամփեզր-ճամփեզրեր, հաղորդալար, զորացույց-զորացույցեր, նավթամուղ-նավթամուղներ, ծիսակարգ-ծիսակարգեր, հետնախորշ-հետնախորշեր, կամարասյու-կամարասյուներ, մաքսանենգ-, ջրէջք-ջրեջքեր։

  4. Նշի՛ր այն գոյականները, որ ներգոյական չունեն .

    դուստր, ժամանակ, գիրք, շուն, մանուկ, հորեղբայր, տանտեր, համալսարան, խմբագրություն, աղջիկ։

  5. Ընդգծի՛ր  գոյականները։

Մայրը քնքշորեն շոյեց երեխայի գանգուրները:

Ձին ճանաչում էր այդ հովտի բոլոր բույրերն ու հոտերը։

Ձորակներում հիմա էլ կա Մանասի տնկած այգին՝ սպիտակ ու կարմիր վարդերի թփերով։

Անին չէր մոռացել ո՛չ նրա սև վերարկուն, ո՛չ գունատ դեմքը։

Գործնական քերականություն “Գոյական”

1։ Դո՛ւրս գրել այն բառերը, որոնցում գրաբարյան ն վերջնահնչյունը հոգնակիի կազմության ժամանակ չի վերականգնվում, բայց վերականգնվում է բառակազմության ժամանակ։ Կողմ, բեռ, գառ, դուռ, մաս, թոռ, լեռ, ծունկ, ծոռ, հարս, սերմ, ձուկ, մուկ, նուռ։

Բեռ, գառ, դուռ, թոռ, լեռ, ծունկ, հարս, ձուկ, մուկ, նուռ։

 Առանձին սյունակներով դո՛ւրս գրել եզակի և հոգնակի
գոյականները։ Երեք եզակի և երեք հոգնակի գոյականներով կազմել նախադասություններ։

Ես նայում եմ սեգ Արագած սարին,
Դարերի ձյուն կա նրա կատարին,
Ժայռեր կան այնտեղ շանթերից կիսված,
Հողմերից ծեծված, արևից կիզված,
Եվ անդունդներ կան գագաթներն ի վար
Վշտի պես խորունկ, ցավի պես խավար…
Սակայն լանջերին արև՜ է, գարո՜ւն,
Աղբյուրն է խոսում, խայտում է առուն,
Բուրմունքը թևին՝ զեփյուռն է խաղում,
Բոսոր կակաչն է հովից ծիծաղում,
Ծաղիկն է բուսնում ժայռին ու քարին,
Թեկուզ դարերի ձյուն կա կատարին,
Թեկուզ հողմածեծ գագաթներն ի վար
Անդունդներ կան մութ, վշտի պես խավար։ Վահագն Դավթյան

Եզակի-Արագած, սար, ձյուն, կատար, արև, վիշտ, ցավ, աղբյուր, առու, թև, զեփյուռ, կակաչ, ծաղիկ, քար

Հոգնակի-Դարեր, ժայռեր, շանթեր, հողմեր, անդունդներ, գագաթներ, լանջեր

Հնչյունփոխություն

Բույս-բուսական, խոտաբույս
ձյուն-ձնապատ, ձյունիկ
Բույր-բուրավետ, անուշաբույր
Փթիթ-փթթություն, դեռափթիփ
Գունդ-գնդե, կիսագունդ
Քաղաք-քաղաքագետ, քաղաքային
Հունչ- Հնչել համահունչ
Ձիգ-ձգել, ուղաձիգ
Բուռն-բռնապետ, խաչբուռ
Նուրբ-նրբությամբ, նուրբի
Կոշիկ-կոշկակար, կոշիկներ
Աստղ-աստղագետ, աստղային
ուղի-ուղեցույց, ուղիղ
Ցունց-ցնցում, ցունցի
Քեն-քենջ,
Ցիր-ցիրուցան, ցրված
Լիս-լույս, լիասաբաց
Վեճ-վիճել, վեճաբանություն
Պատառ-պատառաձև, պատռտել
Ցամաք-ցամաքել, ցմքել
կղզի-թերակղզի, կղզիակ
մունջ-մնջել, մունջիկ
կարմիր-կարմրավուն, կապտակարմիր
փշուր-փշրել, փշուրներ
օգուտ-օգտակար, անօգուտ
դետ-դիտել, անդետ
հանուր-հանուրդ
լույծ-լույծույթ,
համբույր-համբուրել,
շեն-շինել, շենավարի
սուն-
մատույց-մատուցող, մատույցի
Խույս-խուսափել,
Արյուն-արյունոտ, արյան
Որդի-որդիական
լիք-լիքը
Խուռն-խուռնախիտ, խռնել

Հնչյունափոխություն

65.
Բուրդ-բրդյա
Զուսպ-զսպել
Ումպ-ըմպել
Խուռն-խռնած
Հուր-հրեղեն
Անութ-թևատակ
Շուրջ-շրջել
Լեզու-լեզվակռիվ
Շուն-շնաձուկ
Նուշ-նշել
Կկու-կկվի
Ճիճու-ճիճվը
Ունդ-ընդացք
Ունչ-ընչացք
Ժողովուրդ-ժողովրտական
Սերունդ-սերնդակից
Պտուղ-պտղաբեր
Քուրմ-քրմա
Առևտուր-ատևտրական

65.
Ա. Ընչացք-ունչ, ու>ը
Անասնապահ-Անասուն, ու սղվում է
Ամրանալ-ամուր, ու սղվում է
Թթվահամ-թթու, ու>վ
Խորհրդավոր-խորուրդ,  ու սղվում է
Երեսամյա-երեսուն, ու սղվում է
Առվեզր-առու, ու>վ
Մեղվապահ-մեղու, ու>ե
Գնտասեր-գունդ, ու>ը
Ուրվագիծ-ուրու, ու>վ
Բ. Կորստյան-կորուստ, ու>ը
Աղվամազ-աղու, ու>վ
Ուրվական-ուրու, ու>վ
Լծկան-լուծ, ու>ը
Ստախոս-սուտ, ու>ը
Թփուտ-թուփ, ու սղվում է
Ըմպանակ-ումկ, ու>ը
ձկներ-ձուկ, ու>ը
Կատվախաղ-կատու, ու>վ
Մածնաման-մածուն ու սղվում է
Նռնածաղիկ-նուռ, ու սղվում է

Սեպտեմբերի 8, ի ձայնավորի հնչյունափոխությունը




Ա-Ննջել-նինջ, ի>ը
Ջնջոց-ջինջ, ի>ը
Սրտակից-սիրտ, ի>ը
Նախնադար-նախնի, ի>ը
Վշտակցել-վիշտ, ի>ը
Գնահատական-գին, ի>ը
Փղիկ-փիղ, ի>ը
Լճափ-լիճ, ի>ը
Մարմնական-մարմին, ի>ը
Մրգասեր-միրգ, ի>ը

Բ-Կավճապատ-կավիճ,  ի>ա
Նարնջագույն-նարինջ, ի>ը
Ալյակ-ալիք, ի>ա
Մսակել-միս, ի>ը
Տարեվերջ-տարի, ի>ե
Բրածեծ-բիրծ, ի>ը
Գժություն-գիժ, ի>ը
Պատանյակ-պատանի, ի>յ
Հոգեթով-հոգի, ի>ե
Մտավոր-միտք, ի>ը


Խինդ-խնդալ
նախնի-նախնիներ
հրավեր-հրավիրել
վրեժ-վրիժառու
տեր-տիրանալ
նվեր-նվիրել
շենք-շինել
քեն-քինել
պատվեր-պատվիրել
շոգի-շոգել
շիշ-շշել
կիթ- կթել
բիծ-բծել
թաղիծ-թաղծով
ծաղիկ-ծաղկել
սկիզբ-սկզբնական
գիրկ-գրկել
ոսկի-ոսկեփայլ

Գործնական քերականություն


Ա-Ննջել-նինջ, ի>ը
Ջնջոց-ջինջ, ի>ը
Սրտակից-սիրտ, ի>ը
Նախնադար-նախնի, ի>ը
Վշտակցել-վիշտ, ի>ը
Գնահատական-գին, ի>ը
Փղիկ-փիղ, ի>ը
Լճափ-լիճ, ի>ը
Մարմնական-մարմին, ի>ը
Մրգասեր-միրգ, ի>ը

Բ-Կավճապատ-կավիճ,  ի>ա
Նարնջագույն-նարինջ, ի>ը
Ալյակ-ալիք, ի>ա
Մսակել-միս, ի>ը
Տարեվերջ-տարի, ի>ե
Բրածեծ-բիրծ, ի>ը
Գժություն-գիժ, ի>ը
Պատանյակ-պատանի, ի>յ
Հոգեթով-հոգի, ի>ե
Մտավոր-միտք, ի>ը


Խինդ-խնդալ
նախնի-նախնիներ
հրավեր-հրավիրել
վրեժ-վրիժառու
տեր-տիրանալ
նվեր-նվիրել
շենք-շինել
քեն-քինել
պատվեր-պատվիրել
շոգի-շոգել
շիշ-շշել
կիթ- կթել
բիծ-բծել
թաղիծ-թաղծով
ծաղիկ-ծաղկել
սկիզբ-սկզբնական
գիրկ-գրկել
ոսկի-ոսկեփայլ

Գործնական քերականություն

Վերաբերական կոչվում են այն բառերը, որոնք արտահայտում են խոսողի իմացական կամ գնահատողական վերաբերմունքը և եղանակավորում կամ երանգավորում են նախադասությունը կամ որևէ անդամ։ Ըստ իրենց արտահայտած վերաբերմունքային կամ երանգային իմաստի վերաբերականները լինում են․

հաստատական

գնահատողական

ժխտական

սաստկական

երկբայական

սահմանափակման

Հաստատական վերաբերականներ։ Արտահայտում են խոսողի հաստատական վերաբերմունքը գործողության կամ եղելության նկատմամբ։ Հաստատական վերաբերականներն են՝ այո՛, արդարև, անշո՛ւշտ, իհարկե, իրավ, անպատճառ, անկասկած, անտարակույս, անպայման, իրոք, իրոք որ, իսկապես որ, հարկավ, հիրավի, իսկևիսկ։ Հաստատական երանգ են արտահայտում նաև որոշ կապակցություններ՝ առանց այլևայլության, ինչ էլ լինի, ինչ գնով էլ լինի, ինչպես չէ,

Գնահատողական վերաբերականներ։ Արտահայտում են խոսողի խրախուսական, հավանության, զղջման կամ կարեկցական վերաբերմունքը գործողության կամ եղելության նկատմամբ։ Գնահատողական վերաբերականներն են՝ բարեբախտաբար, դժբախտաբար, ցավոք, տարաբախտաբար, ախր, չէ որ։

Ժխտական վերաբերականներ։ Ոչ պատասխանական բառը և չէ ժխտական բայը գործածվելով ժխտական նախադասության հետ, շեշտում են ժխտումը և դառնում ժխտական վերաբերականներ։

Սաստկական վերաբերականներ։ Դրվելով նախադասության այս կամ այն անդամի վրա՝ սաստկական վերաբերականները շեշտում, սաստկական երանգ են հաղորդում նրան։ Սաստկական վերաբերականներն են՝ անգամ, էլ, ևեթ, հենց, իսկ, մանավանդ, նամանավանդ, նույնիսկ, մինչև իսկ, մինչև անգամ։

Երկբայական վերաբերականներ։ Արտահայտում են խոսողի երկբայական, այսինքն թվացող կամ հավանական վերաբերմունքը եղելության կամ գործողության նկատմամբ։ Երկբայական վերաբերականներն են՝ արդյոք, ասես, ասես թե, գուցե, միգուցե, դիցուք, դիցուք թե, երևի, թերևս, կարծեմ, կարծես, կարծես թե, իբր, իբր թե, իբր(և) թե, չլինի, չլինի թե և այլն։

Սահմանափակման վերաբերականներ։ Դրվելով նախադասության այս կամ այն անդամի վրա՝ սահմանափակման վերաբերականները առանձնացնում, սահմանազատում են նրան։ Սահմանափակման վերաբերականներն են գոնե, գեթ, լոկ, սոսկ, թեկուզ, միայն, միայն թե, միմիայն։

Վերաբերականների կազմությունը և ուղղագրությունը։

Վերաբերակնը ըստ կազմության լինում են պարզ, բարդ և ածանցավոր։

Պարզ վերբերականներ են՝ ահա, անգամ, գեթ, գոնե, իբր, իսկ, թող, լոկ, խո, խոմ, հենց, հո, մանավանդ, ոչ և այլն։

Բարդ վերաբերականներն են՝ իբր թե, իբրև, իրավ որ, իրոք որ, թերևս, թեկուզ, կարծես, միգուցե, միթե, մինչև անգամ, մինչև իսկ, նույնիսկ և այլն։

Ածանցավոր և բարդածանցավոր վերաբերականներն են՝ անկասկած, անպատճառ, անտարակույս, բարեբախտաբար, դժբախտաբար, տարաբախտաբար, իսկապես, միայն և այլն։

Բարդ վերաբերականները գրվում են կա՛մ միացած, կա՛մ անջատ բաղադրիչներով։1.

Միացած բաղադրիչներով գրվում են՝ ահավասիկ, թեկուզ, թերևս, իբրև, իհարկե, միգուցե, միթե, նամանավանդ, նույնիսկ և այլն։

2. Անջատ կամ հարադրությամբ գրվում են թե, որ շաղկապներով, ինչպես նաև իսկ, անգամ և մի քանի այլ բաղադրիչներով հարադրված հետևյալ վերաբերականներ՝ ասես թե, դժվար թե, իբր թե, իբրև թե, կարծես թե, հազիվ թե, չլինի թե, իսկապես որ, իրավ որ, իրոք որ, իսկ և իսկ, ըստ երևույթին, մինչև անգամ, մինչև իսկ և այլն։

Վերաբերականների կետադրությունը

1. Ամբողջ նախադասությունը կամ եղելությունը եղանակավորող վերաբերականներն առանձին հնչերանգով անջատվում են նախադասության անդամներից։ Գրավոր խոսքում այդ անջատումը կատարվում է ստորակետով։

2. Խոսողի հարցական վերաբերմունքն արտահայտող երկբայական վերաբերակնների վրա կարող է դրվել հարցական նշան։Երբ հարցումը կոնկրետանում է նախադասության որևէ անդամի վերաբերյալ, վերաբերակնները հարցական նշան չեն ստանում

3. Այո, ոչ պատասխանական բառերն ու չէ–ն որպես վերաբերական գործածվելիս շեշտվում են։

Առաջադրանքներ

1․ Վերաբերականները խմբավորե՛լ ըստ տեսակների։

Բարեբախտաբար, արդարև, անշուշտ, միայն, ահավասիկ, ի դեպ,անպատճառ, ահա,անպայման, իսկապես, իրոք, հիրավի, ո՛չ, չէ՛, գուցե, երևի,իմիջիայլոց, թերևս, կարծեմ, կարծես, միգուցե, այնուամենայնիվ, մի՞թե, արդյոք,երանի, ցավոք, նույնիսկ, մանավանդ, մինչև իսկ, գեթ, լոկ, գոնե, կարծես թե,սոսկ, միայն թե, անկասկած, հապա, մի, համենայն դեպս, այսուհետ։

հաստատական-իհարկե, անպայման,

ժխտական-դժբախտաբար, ոչ, ամենևին,

երկբայական-կարծես թե, մի՞թե,գնա

հատողական-դժբախտաբար, բարեբախխտաբար,

սաստկական-նույնիսկ, մանավանդ,

սահմանափակման-բարեբախտաբար, գոնե, միայն,

Զիջական-ի դեպ,իմիջայլոց,համենայն դեպս,այնուամենայնիվ,այսուհանդերձ

2․ Գտի՛ր վերաբերականները.

Միթե վերջին պոետն եմ ես,Վերջին երգիչն իմ երկրի,Մա՞հն է արդյոք, թե նի՞նջը քեզՊատել, պայծառ Նաիրի։Վտարանդի, երկրում աղոտ,Լուսեղ, քեզ եմ երազում,Եվ հնչում է, որպես աղոթքԱրքայական քո լեզուն։Հնչում է միշտ խոր ու պայծառ,Եվ խոցում է, և այրում,Արդյոք բոցե վարդե՞րդ են վառ,Թե՞ վերքերն իմ հրահրուն։Ահով ահա կանչում եմ քեզՑոլա, ցնորք Նաիրի՛, —Մի՞թե վերջին պոետն եմ ես,Վերջին երգիչն իմ երկրի…

3. Տրված վերաբերականները գրի՛ր ըստ կազմության՝ գոնե, նույնիսկ, իբր, անպատճառ, իբրև թե, ահա, կարծես թե, բարեբախտաբար։

Պարզ-գոնե, իբր, ահա

բարդ-նույնիսկ, իբրև թե, կարծես թե,

ածանացավոր-անպատճառ,

բարդածանցավոր-բարեբախտաբար,

4. Կետադրի՛ր տրված նախադասությունները։

Իրոք, նրան չէր հաջողվել որևէ աշխատանք գտնել:

Ոչ,՝ դա միայն ինձ է վերաբերում:

Ընկերս, անշուշտ, միշտ ինձ հետ է:

Արդյոք լուծում ունի այս հարցը:

5. Գտի՛ր վերաբերականները, նշի՛ր տեսակը:

Իմ ուզածի պես էլ եղավ: Իհարկե իմ սրտով է այդ պատմությունը: Գեթ մի բառ ասա, մի բան խոսիր: Ցավոք, մեզնից ոչինչ կախված չէր: Թերևս այս մասին նորից խոսենք: Այդ պատմությունը, ո՛չ, չի կարող որևէ դեր ունենալ:

Իմ ուզածի պես էլ-սաստկական եղավ:

Իհարկե-հաստատական իմ սրտով է այդ պատմությունը:

Գեթ-սահմանափակման մի բառ ասա, մի բան խոսիր:

Ցավոք-գնահատողական, մեզնից ոչինչ կախված չէր:

Թերևս-երկբայական այս մասին նորից խոսենք:

Այդ պատմությունը, ո՛չ-ժխտական, չի կարող որևէ դեր ունենալ:

5. Հարցերին պատասխանի՛ր վերաբերականների միջոցով։

1. Դու վստահո՞ւմ ես ընկերներիդ:

2. Գո՞հ ես տանն անցկացրածդ օրերից:

3. Համացանցը քեզ օգնո՞ւմ է:

Գործնական քերականություն

Ընդգծի՛ր կապը․

Ա․ այդպես, նկատմամբ, ոչինչ, միտք

Բ․ խենթ, իհարկե, hօգու, որովհետև

Գ․ Իհարկե, մտածել, երրորդ, մասին

2. Նախադասությունները ձևաբանորեն վերլուծի՛ր։

Տնտեսուհին իրեն վատ զգաց, և երբ աստիճաններով վերև էին բարձրանում, հանկարծ ուզեց, որ տղան իսկապես դպրոց չգնար:

Տնտեսուհին(գոյական, ուղղական, եզակի) իրեն(անձնական դերանուն, եզակի, տրական, ձևի մակբայ) վատ(ձևի մակբայ) զգաց(դիմավոր բայ, անցյալ կատարյալ, եզակի, երրորդ դեմք), և(շախ կապ) երբ(հարաբերական դերանուն,) աստիճաններով(հասարակ գոյական, հոքնակի, գործիական) վերև(տեղի մակբայ) էին բարձրանում(սահմանական եղանակ, անկատար անցյալ, հոքնակի թիվ, սոսածանցավոր բայ, ներգործական), հանկարծ ուզեց(դիմավոր բայ, սոսածանցավոր, ), որ տղան իսկապես դպրոց չգնար:

Նախասրահներն ու դասասենյակները վախեցնում էին նրանց, այնտեղից ինչ-որ օտարոտի ու տհաճ հոտ էր գալիս:

3. Կազմի՛ր մոտենալ, խոսել բայերի դերբայկան համակարգը։

Անորոշ — ել, ալ (անորոշ դերբայը կարող է հոլովվել)Ենթակայական — ող, ացողՀամակատար — ելիս, ալիսՀարակատար — ած, ացածԱնկատար — ումՎաղակատար — ել, ալԱպակատար — ելու, ալուԺխտական — ի, աԿետադրի՛ր տեքստը:

Երկրում շատ բարձր ու անմատչելի մի լեռ կար որ լիքն էր բոլոր բարիքներով: Մարդիկ կամեցան դրա վրա բնակություն հաստատել: Սակայն նրա վրա բարձրանալր շատ դժվար էր թեև վերելքի շատ ճանապարհներ կային: Նրանք ովքեր բարձրանալու ժամանակ կանգ առան հանգստանալու սայթաքեցին ու ցած գլորվեցին մինչև ստորոտը: Իսկ ովքեր դադար առնել չուզեցին այլ գավազանի օգնությամբ շարունակեցին վերելքը բարձրացան լեռան վրա ու հանգիստ կյանք վայելեցին:Այդպես թուլակազմ ու վախկոտ մարդիկ մնում են կես ճանապարհին ու կորչում իսկ հաստատակամները համբերությունն իրենց նեցուկ ունենալով վեր են բարձրանում ու հասնում իրենց նպատակին: